c5
 
Bunkernummer
C5
Oud Bunkernummer
BN7
Lokatie
Nazareth
Toegankelijkheid
Volledig vrij
Aantal kamers

2 achteraan verbonden kamers en een sas
Aantal schietgaten
2
Type geschut
2 x MI
Bijhorende vuurrichting
Zuid - Zuidoosten

Korte beschrijving van de bunker

  • Uitwendige kenmerken.
  • De hoeken zijn afgewerkt met baksteen en het geheel is gecementeerd geweest met het motief van kleine bakstenen.
  • Al het houtwerk was standaard uitgevoerd in Noors rood dennenhout tenzij anders vermeld.
  • Vooraan waren er twee schietgaten.
  • Deze zaten officieel verborgen achter houten luiken, openend in 2 richtingen, elk 0.50m x 1,40m (BxH). Op deze houten luiken zouden bijkomend nog eens valse houten raamprofielen gekleefd zijn om het geheel nog meer specifiek het uitzicht van echte ramen te geven. Toch heeft de ondergrond van deze nepramen bij deze bunker geen randen, zitten deze ook niet dieper uitgewerkt en zijn er geen dorpels. Het mysterie van deze merkwaardige camouflage is allicht te zoeken in de Franstalige prijsbestek van bouwfirma B die alle luiken voor de gecementeerde bunkers letterlijk heeft uitgevoerd in plaatstaal, allicht zonder enig houtwerk. De ramen zullen in dit geval dan ook geschilderd geweest zijn op deze staalplaten. Gezien deze platen beperkt waren van dikte, diende er ook geen extra diepte voor gespaard te worden om ze niet te ver naar voor te laten uitsteken op de voorgevel als camouflage van de betrokken schietgaten.
  • Deze manier van schietgaten verbergen, vindt men nog meermaals terug bij bunkers gebouwd onder bouwproject B.
  • Ook zijn er naast de twee schietgaten geen extra valse ramen aanwezig op de bunker.
  • De dakstructuur was opgetrokken in hout in de vorm van een zadeldak dat was bedekt met rode Boomse pannen.
  • Het toegangssas was voorzien van een klein plat dakje. Als afvoer voor het regenwater was hierbij bijkomend een dolfijn in gietijzer (1,50 meter lang) voorzien in combinatie met 1,20 meter zinken buis van diameter 10 cm.
  • Het toegangscomplex was voorzien van enkele betonnen trappen en een sterfputje.
  • Bij de bunkers met mitrailleurkamer(s) was de toegang tot de eigenlijke gevechtsruimtes van de bunker gescheiden van het sas door middel van een gepantserde metalen deur van 0.86m x 1.82m (BxH) met zonneblinden, omlijsting en luikje voor toegangsverdediging.
  • De eigenlijke toegang bij de inkom was op zijn beurt afgesloten met een metalen traliehekje van 0.90m x 1.82m
  • In elke mitrailleurkamer was daarnaast standaard aanwezig:
    • 3.50 meter etagères met leggers in inlandse eik.
    • Een inlands eiken plankje van 0.32m x 0.12m x 0.06m met ijzeren steunen voor de plaatsing van een kogelpers.
    • 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
    • Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
    • 1 chardome en chardomeplaat voor de standaard opstelling van een Maximmitrailleur
  • Ventillatiegaten waren aan de buitenzijde aan de bovenzijde afgesloten met een koperen geperforeerde afdekplaat om ingooien van projectielen naar binnen onmogelijk te maken.
  • In december 1934 zou er op project B nog een correctie volgen op heel wat van de bestaande plannen. Zo zal worden gevraagd het dakniveau met 30 cm te verlagen en de bunker op die wijze 30 cm dieper in de grond te steken. Hiervoor dienden bijkomend alle ventillatiedoorgangen en granaatwerpgaten gecorrigeerd te worden binnen het op te richten gebouw. Om dit nieuwe niveauverschil te corrigeren diende bijkomend in het sas een betonnen trap voorzien te worden met 2 treden en een bijkomende sterfput. De reeds voorziene trap diende hierdoor iets langer uitgewerkt te worden.
  • Origineel had de bunker volgens het voorontwerp het uitzicht van een klein huisje in baksteen met een rood pannendak. De west- en zuidkant van bunker zaten deels verborgen achter aanplantingen. Mogelijks heeft men voor de bouw van de bunker nog beslist het globale uitzicht te wijzigen in dit van een bijgebouw bij de boerderij 50 meter verderop. Dan is de kans ook vrij groot dat men op dat moment de luiken aan de schietgaten zo onopvallend mogelijk heeft gemaakt en zelfs het baksteenmotief heeft laten doorlopen (eventueel geschilderd) op de luiken.
  • Het uitzicht zal in elk geval sterk aangesloten hebben met de boerderij vlakbij de bunker.
  • Structuur.
  • Twee achteraan verbonden kamers en een sas.
  • Elke kamer voorzien voor het opstellen van een mitrailleur.
  • Opmerkingen.
  • Het is een commandobunker op de steunlinie tussen de steunpunten Astene en Eke tussen C4 (1350 m) en D3 (890 m).
  • De bunker was standaard voorzien voor de opstelling van Maximmitrailleurs. Daarnaast was hij eveneens voorzien om Browning FM30's te kunnen opstellen.
  • Het terrein horende bij de bunker zelf, was 2 are 34 Centi-are groot. Het betreft de zuidelijke hoek van Nazareth Sectie E perceel 214, gekadastreerd als landbouwgrond.
  • Dit perceel was origineel eigendom van de familie De Bock, wonende te Gent. Dit betroffen twee broers en 2 zussen waarvan de oudste broer op dat moment priester was te Melsen.
  • De akte voor de onteigening van dit terrein werd verleden op 12 december 1934 voor de prijs van 1500 Bef.
  • Daarnaast was in de akte ook voorzien dat de eigenaars jaarlijks nog een intrest van 5% op de verkoopsom zouden ontvangen, wat neerkwam op een bedrag van 75 Bef per jaar.
  • Naast het terrein voor de bunker zelf, was bij deze bunker nog zowel een grote permanente als tijdelijke erfdienstbaarheid voorzien. Beiden verliepen over hetzelfde terrein en waren enkel verschillende in de breedte van de zone die hiervoor diende voorzien te worden.
  • Zo was er een permanente erfdienstbaarheid over een strook van 2 meter breed over een private landwegel. Deze liep over de toegangsweg die heden ook nog bestaat om de hoeve te bereiken, 50 meter verwijderd van de bunker.
  • De permanente erfdienstbaarheid verliep hierdoor komende van de Oudenaardse Heerweg over de wegel gekadastreerd als perceel 204 (over 57.90 meter), perceel 203 (over 46.40 meter) en nog eens een strook van 75.10 meter over de percelen 198b, 202e en 201b. Dit laatste gedeelte omvat ook het gebruik van de wegel die letterlijk tussen het woonhuis en de stallingen liep van de boerderij. Vanaf deze doorgang liep de erfdienstbaarheid rechtdoor verder tot aan het terrein onteigend voor de bunker. Dit doorgangetje tussen het hoofdgebouw van de boerderij en de stallingen bestaat ook heden nog.
  • Daarnaast omvatte de akte ook een aanzienlijke tijdelijke erfdienstbaarheid, nodig voor de het mogelijk maken van de bouw van de bunker. Dit werd in de akte vastgelegd als beschikbaar te houden voor een periode van 8 maanden na het tekenen van de akte.
  • Voor de tijdelijke erfdienstbaarheid was er een strook voorzien van extra 3 meter breed aan de zuidkant (rechts gekeken van de Oudenaardse Heerweg) van de vorige permanente erfdienstbarheid (hetzelfde wegeltje dus). Deze liep op die wijze opnieuw 182.10 m ver in de richting van de te bouwen bunker. Wel wordt er melding gemaakt dat tussen het hoofdgebouw van de boerderij en de stallingen, deze strook beperkt wordt tot een totale breedte van amper 3 meter omdat er effectief niet meer ruimte beschikbaar was.
  • Voor het gebruik van deze erfdienstbaarheden werd eveneens op 12 december 1934 een akte opgemaakt aan Mr Tytgat Cyrillus, vlaskoopman wonende te Oeselgem. Allicht duidt dit er op dat de hoeve met bijgebouwen toen ook werd verpacht en niet door de eigenaar zelf in gebruik was.
  • De akte werd verleden voor de totaalprijs van 900 Bef met een bijhorende clausule van een jaarlijkse intrest van 5% op de totaalprijs van deze akte, wat neerkwam op 45 Bef per jaar.
  • Erfdienstbaarheden, zowel de permanente om de bunker ten allen tijde te kunnen bereiken, als de tijdelijke die standaard werden in de aktes voorzien met een termijn van 8 maanden voor de bouw van de bunker mogelijk te maken, gingen net zoals het uitkeren van toegekende intresten pas in voege, van zodra de eigenlijke werken voor de bouw van de bunker werden aangevat, ongeacht de tijdsperiode die op die manier verstreek tussen aankoop van de gronden en de eigenlijke bouw van de bunker zelf.
  • Het onteigende perceel voor de bouw van de bunker ontving na onteigening geen index ondanks dat het wel degelijk na de onteigening geen deel meer uitmaakte van het originele grotere perceel.
  • De bunker is volledig vrij.
  • De twee chardomes staan nog in de bunker en zijn nog volledig intakt voor de opstelling van FM30 mitrailleurs, inclusief de bijhorende houten blokjes.
  • Het is aan de binnenkant zeker een unieke bunker op de linie om eens gezien te hebben.
  • De bunker zelf vertoont geen sporen van strijdgeweld wat ook vrij logisch is gezien zijn lokatie op de linie die niet echt oorlogsgeweld heeft gekend.
  • Het bunkertje zijn aandeel in het bouwproject B bedroeg origineel 53.630,77 Bef. Met inbegrip van wat gemeenschappelijke kosten zoals onder andere de niet individueel verdeelde beplantingen moet deze prijs allicht opgetrokken worden tot 53.839,77 Bef. Als men hier nog eens een aantal zaken gaat bijtellen die niet dienden ingecalculeerd te worden door de bouwfirma's maar rechtstreeks werden aangeschaft door de militaire overheid zoals bv. chardomes, koepels, ventillatoren,... moet de totale kostprijs ongeveer op 54.139,77 Bef hebben gelegen.
  • Ter info: 1 BEF in 1934 komt ongeveer overeenkomt met een bedrag van 74 BEF (1.84€) in 2013, een "factor 74" dus.

Routebeschrijving om deze bunker te vinden

  • Komende van de Stationsstraat-Roombaardstraat-Drapstraat moet men afslaan richting Nazareth in de Oudenaardse Heerweg.
  • Men moet voorbij het wegje links rijden waar de bunker A10 in het veld staat.
  • Een honderdtal meter verder ziet men C5 liggen, een honderdtal meter ver in het veld, op de rechter kant tussen de huizen door.
  • Het meest eenvoudig is uiteindelijk het bunkertje te proberen bereiken via het weiland waarop hij is gebouwd.
Bijhorende foto's

Onteigeningsschets horende bij deze bunker. Alleen is de schets zo bleek dat hij op de schets nog amper duidelijk zichtbaar is.

De donkere vlek is het terrein onteigend voor de bunker. Zuidwestelijk hiervan ligt de hoeve waarbij de bunker als bijgebouw fungeerde.

Zuidwestelijk van de hoeve, lopen de erfdienstbaarheden weer noordwestelijk naar de Oudenaardse Heerweg.

Detail van de erfdienstbaarheden bij het bunkerterrein. Op deze schets is duidelijk te zien dat ter plaatse waar de erfdienstbaarheid tussen hoeve en bijgebouwen gaat, deze plaatselijk amper 3 meter breed wordt.
Detail van het terrein onteigend voor de bunker zoals bij de akte terug te vinden.
Terreinschets zoals terug te vinden bij de bouwplannen. Blijkbaar was er op de rand van overgang erfdienstbaarheid naar het terrein waar de bunker opstaat, nog een gracht aanwezig.
Grondplan van deze nog steeds fraaie bunker voor wat de binnenkant betreft.
Dwarsdoorsnede AB horend bij bovenstaand grondplan.
Doorsnede CD bij bovenstaand grondplan. Men ziet duidelijk het zadeldakje in rode Boomse pannen en het sas met het platte dak.
Op deze luchtfoto van Google Earth anno 2014 zijn de erfdienstbaarheden zoals hogerop beschreven duidelijk zichtbaar. Ook de doorgang tussen hoeve en bijgebouwen is nog altijd duidelijk zichtbaar.
Vooraanzicht op deze bunker midden in het veld, anno 1995. Ondanks dat de buitenkant (afwerking camouflage schietgaten), minder gedetailleerd is gebeurd, is dit bunkertje binnenin, nog grotendeels intakt. (Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting)
Achterkant van dezelfde bunker anno 1995. Achteraan de foto, de hoeve waarbij de bunker gebouwd werd als nep bijgebouw. (Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting)
Zicht op C5 gezien vanaf de Oudenaardse Heerweg tussen de huizen door, anno 2006.
c5
Achterkant van de bunker. De met baksteen aangevulde hoeken zijn praktisch allen met de tijd losgekomen en verdwenen.
c5
Vooraanzicht op de bunker. Merk opnieuw op dat er geen omrandingen zijn rondom de ramen, geen dorpels. De ramen moeten praktisch rond de schietgaten geverfd geweest zijn.
c5
Rechter zijkant van de bunker met het gedeeltelijk geopende toegangssas.
c5
Aan de binnenkant van het toegangssas kan men ook nog vaststellen dat de originele gepantserde deur allicht origineel in de bunker is blijven steken. Ze is maar zeer primitief weggehaald en zeker niet weggebrand. Men zou zelfs durven denken dat ze achteraf werd weggehaald bij het opnieuw openmaken van de bunker. (Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting)
Binnenzicht van de rechter mitrailleurkamer (achter toegangssas). De bunker bevat nog twee intakte chardomes voor de opstelling van FM30 mitrailleurs.
c5
Tussengang naar 2e mitrailleurkamer. Alle haken en etagères zijn nog aanwezig. Wel zijn de houten tafeltjes van de tablet T weggehaald.
Binnenzicht 2e mitrailleurkamer. (Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting)
Detail intakt chardome voor Browning FM 30 mitrailleur.
Mooie sfeerfoto van dit bunkertje anno 2010 (Collectie M. Demoor)